ບົດອະທິບາຍ-ພິສູດຄໍາກອນທີ່ວ່າ: “ເປັນຄົນໃຫ້ຕໍ່ຕັ້ງ ບາກບັ່ນພຽນສຶກສາ

                  

                     ແຕ່ງຕົວຈິງ: ບົດອະທິບາຍ-ພິສູດຄໍາກອນທີ່ວ່າ:

“ເປັນຄົນໃຫ້ຕໍ່ຕັ້ງ           ບາກບັ່ນພຽນສຶກສາ

ມີປັນຍາປະດັບຕົນ         ຊິຮຸ່ງເຮືອງເມື່ອໜ້າ

ເອົາວິຊາຄວາມຮູ້           ເປັນທຶນຮອນດໍາລົງຊີບ

ຫຼາຍສິບປີຈົນແກ່ເຖົ້າ      ນໍາໃຊ້ຕະຫຼອດການ ນັ້ນແລ້ວ”

       ຄົນເຮົາເກີດມາໃນໂລກໃບນີ້ຖ້າຢາກເປັນຄົນທີ່ມີຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດ, ສະຫຼາດຫຼັກແຫຼມ, ມັນປັນຍາ ແລະ ມີວິຊາອາຊີບທີ່ໝັ້ນຄົງກໍຕ້ອງຕັ້ງໃຈສຶກສາຮໍ່າຮຽນເອົາຄວາມຮູ້, ຮຽນໃຫ້ເກັ່ງແທ້ ດັ່ງຄໍາກອນທີ່ວ່າ:

“ເປັນຄົນໃຫ້ຕໍ່ຕັ້ງ           ບາກບັ່ນພຽນສຶກສາ

ມີປັນຍາປະດັບຕົນ         ຊິຮຸ່ງເຮືອງເມື່ອໜ້າ

ເອົາວິຊາຄວາມຮູ້           ເປັນທຶນຮອນດໍາລົງຊີບ

ຫຼາຍສິບປີຈົນແກ່ເຖົ້າ      ນໍາໃຊ້ຕະຫຼອດການ ນັ້ນແລ້ວ”.

ຄົນເຮົາບົນໂລກໃບນີ້ ບໍ່ມີໃຜດອກທີ່ເກີດມາແລ້ວຈະຮູ້ໄປໝົດທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງ ແຕ່ທີ່ເຂົາມີຄວາມຮູ້, ເກັ່ງ, ມີປັນຍາ, ສະຫຼາດຍ້ອນເຂົາຕໍ່ຕັ້ງສຶກສາຮໍ່າຮຽນ ເພາະການສຶກສາຮໍ່າຮຽນຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາຮູ້ໃນສິ່ງທີ່ເຮົາບໍ່ຮູ້ ດັ່ງຄໍາຄະຕິພົດທີ່ວ່າ: ການສຶກສາຄືຢາແກ້ໂງ່ ຈາກຄໍາເວົ້າດັ່ງກ່າວກໍພິສູດໃຫ້ເຮົາເຫັນວ່າການສຶກສາດັບຄວາມໂງ່ຈ້າຫຼ້າຫຼັງ, ເຮັດໃຫ້ເຮົາພັດທະນາຕົວເອງ, ໃຫ້ສະຫຼາດ, ມີປັນຍາ, ເອົາຕົວລອດໄດ້, ແກ້ໄຂບັນຫາເປັນ. ສະນັ້ນ, ຖ້າຢາກມີຄວາມຮູ້ເຮົາຕ້ອງຕໍ່ຕັ້ງ ພາກພຽນສຶກສາ ຄືຕ້ອງຕັ້ງໃຈຮໍ່າຮຽນ, ຮຽນໃຫ້ເກັ່ງ, ຟັງຄວາມຄູອາຈານ, ມີຄຸນສົມບັດ, ຮໍ່າຮຽນເອົາແຕ່ສິ່ງທີ່ດີ, ມີຄຸນສົມບັດ, ມີຄວາມອົດທົນ, ດຸໝັ່ນອອກແຮງງານ ດັ່ງຄໍາສຸພາສິດທີ່ວ່າ: ຢາກກິນໝາກຕ້ອງປູກຜົນ ຢາກເປັນຄົນຕ້ອງຮໍ່າຮຽນເອົາຄວາມຮູ້ ຈາກຄໍາສຸພາສິດດັ່ງກ່າວ ກໍໄດ້ພິສູດໃຫ້ເຮົາເຫັນແລ້ວວ່າ ຖ້າເຮົາຢາກກິນຜັກ, ໝາກໄມ້ເຮົາຕ້ອງໝັ່ນປູກພືດ ແລະ ບົວລະບັດຮັກສາໃຫ້ດີ ໃນພາຍໜ້າຈະໄດ້ມີຜັກ, ໝາກໄມ້ທີ່ອຸດົມສົມບູນໄວ້ໃຫ້ກິນແບບອີ່ມໜໍາສໍາລານ ຄືກັບຄົນເຮົາຄືກັນຖ້າຢາກເປັນຄົນດີມີຄວາມຮູ້, ມີຄວາມສະຫຼາດກໍຕ້ອງໝັ່ນສຶກສາຮໍ່າຮຽນຈາກໝູ່ເພື່ອນ, ພໍ່ແມ່ຄູອາຈານ, ຜູ້ອາວຸໂສ, ຮຽນຮູ້ທັງໃນໂຮງຮຽນ ແລະ ນອກໂຮງຮຽນຈຶ່ງຈະມີຄວາມຮູ້ທີ່ຮອບດ້ານ ແລະ ສາມາດແກ້ໄຂບັນຫາໄດ້ທຸກສະຖານະການ. ການມີຄວາມຮູ້ນອກຈາກຈະຊ່ວຍໃຫ້ເຮົາມີປັນຍາແລ້ວ, ຍັງເຮັດໃຫ້ພັດທະນາຕົວເອງໄດ້ດີ, ມີສະຫງ່າ, ໃຜໆກໍເຄົາລົບເຄົາລົບ, ເປັນທີ່ເພິ່ງພາໃຫ້ກັບຜູ້ອື່ນໄດ້, ເຮັດໃຫ້ເຮົາມີອະນາຄົດທີ່ສົດໃສ ແລະ ຍັງເປັນທຶນຮອນໃນການດໍາລົງຊີບ ໝາຍເຖິງວ່າ ຖ້າເຮົາມີຄວາມຮູ້ແລ້ວ ເຮົາສາມາດຕໍ່ຍອດຄວາມຮູ້ນັ້ນເຂົ້າໃນການປະກອບອາຊີບທີ່ດີ ແລະ ໝັ້ນຄົງ. ຕົວຢ່າງ:ເຮົາມີຄວາມຮູ້ໃນດ້ານການແຕ້ມຮູບ ເຮົາກໍໄປພັດທະນາໃຫ້ເກັ່ງຂຶ້ນແລ້ວໄປເປັນຄູສອນແຕ້ມຮູບ ຫຼື ແຕ້ມຮູບຂາຍກໍໄດ້ທັງເປັນການສົ່ງເສີມໃນດ້ານສິລະປະ , ມີຄວາມຮູ້ທາງດ້ານພາສາລາວ-ວັນນະຄະດີ ກໍເປັນສຶກສາກ່ຽວການສອນ ເພື່ອປະກອບອາຊີບຄູ ແລະ ນໍາເອົາຄວາມຮູ້ນັ້ນມາຖ່າຍທອດ. ຄວາມຮູ້ທີ່ເຮົາມີຢູ່ໃນຕົວຕໍ່ໃຫ້ເຮົາໄດ້ໃຊ້ມັນໄປແລ້ວ ຫຼື ຖ່າຍທອດໃຫ້ຄົນອື່ນ ແຕ່ຄວາມຮູ້ນັ້ນກໍບໍ່ມີວັນໝົດ ດັ່ງຄໍາສຸພາສິດວັກໜຶ່ງທີ່ວ່າ:  ຄວາມຮູ້ມີຢູ່ແລ້ວ  ກິນໄດ້ຊົ່ວຊິວັງ ຈາກຄໍາສຸພາສິດນີ້ ກໍພິສູດໃຫ້ເຮົາເຫັນວ່າ ຄວາມຮູ້ຂອງເຮົາທີ່ເຮົາມີຢູ່ໃນຕົວ ແລະ ນໍາໃຊ້ມັນແລ້ວ ຫຼື ຖ່າຍທອດໃຫ້ຄົນອື່ນແລ້ວ, ໃຊ້ໄປເປັນສິບປີ ຫຼື ໃຊ້ໄປຈົນແກ້ເຖົ້າ ແຕ່ມັນກໍບໍ່ມີວັນໝົດ  ແຕ່ມັນຍິ່ງເຮັດໃຫ້ຄວາມຮູ້ເຮົາພັດທະນາຂຶ້ນ, ເກັ່ງຂຶ້ນ, ແຮ່ງເຮັດໃຫ້ພັດທະນາສະໝອງເຮົາຕື່ມອີກ ແລະ ກິນໄດ້ຕະຫຼອດການ.  ແຕ່ກົງກັນຂ້າມ, ຄົນທີ່ບໍ່ຮໍ່າຮຽນ, ຂີ້ຄ້ານ , ບໍ່ມີຄວາມຮູ້ກໍຈະເຮັດໃຫ້ໂງ່ຈ້າຫຼ້າຫຼັງ, ບໍ່ສະຫຼາດ, ບໍ່ມີປັນຍາ, ເວລາມີບັນຫາກໍຫາທາງອອກບໍ່ໄດ້, ເອົາຕົວລອດໄດ້ຍາກ, ບໍ່ມີອາຊີບທີ່ໝັ້ນຄົງ, ເຮັດຫຍັງກໍບໍ່ເປັນ ໜັກໄປກວ່ານັ້ນເມື່ອບໍ່ມີທາງອອກ ພັດເຮັດໃຫ້ໄປກະທໍາໃນສິ່ງທີ່ຜິດເຊັ່ນ: ເປັນໂຈນລັກຂອງຄົນອື່ນ, ໄປມົວເມົານໍາຢາເສບຕິດ, ຊີວິດບໍ່ຈະເລີນ, ບໍ່ມີການພັດທະນາ, ຊີວິດແຮ່ງຕໍໍ່າລົງ... ດັ່ງນັ້ນ, ຖ້າເຮົາບໍ່ຢາກມີຊີວິດແບບນັ້ນ ແລະ ຢາກມີຊີວິດທີ່ດີ; ຍິ່ງຖ້າເຮົາເປັນນັກຮຽນນັກສຶກສາ  ເຮົາກໍຕ້ອງຕັ້ງໃຈສຶກສາຮໍ່າຮຽນ, ຮຽນໃຫ້ເກັ່ງ, ກະຕັນຍູຮູ້ຄົນ,ຟັງຄວາມພໍ່ແມ່-ຄູອາຈານ, ພັດທະນາຕົວເອງຢູ່ຕະຫຼອດເວລາ,  ມີຄຸນສົມບັດ, ດຸໝັ່ນໃນການອອກແຮງງານ, ປະຕິິບັດຕາມຮີດຄອງປະເພນີອັນດີງາມຂອງຊາດ, ເປັນນັກຮຽນທີ່ດີຂອງຄູອາຈານ, ເປັນລູກທີ່ດີຂອງພໍ່ແມ່ ແລະ ເປັນພົນລະເມືອງດີຂອງຊາດ.

          ຜ່ານການອະທິບາຍ-ພິສູດມາຂ້າງເທິງນັ້ນ ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຮົາເຫັນວ່າ ການສຶກສາແມ່ນມີຄວາມໝາຍຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ກັບພວກເຮົາທຸກ ເພາະວ່າມັນໄດ້ຊ່ວຍດັບຄວາມໂງ່ຈ້າ ແລະ ຊ່ວຍພັດທະນາຄວາມຮູ້ໃຫ້ເຮົາເປັນຄົນທີ່ເກັ່ງ, ມີປັນຍາ, ສະຫຼາດຫຼັດແຫຼມ, ແກ້ໄຂບັນຫາເປັນ ແລະ ມີວິຊາອາທິດທີ່ດີໝັ້ນຄົງ. ດັ່ງນັ້ນ, ໃນນາມທີ່ພວກນ້ອງເປັນນັກຮຽນຽນັກສຶກສາ ຈະຝຶກຝົນຫຼໍ່ຫຼອມຕົນເອງໃຫ້ເປັນຄົນທີ່ມັກສຶກຮຽນຮູ້; ເພື່ອນໍາເອົາຄວາມຮູ້ນັ້ນມາພັດທະນາຕົວເອງ, ຄອບຄົວ, ສັງຄົມ ແລະ ປະເທດຊາດໃຫ້ມີຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຕະຫຼອດໄປ.